شناخت بيماري ها و روش هاي درمان آنها

پروكتوسكوپي (Proctoscopy) كه با نام ركتوسكوپي هم شناخته مي‌شود يكي از روش هاي تشخيص بيماري‌هاي انتهاي روده بزرگ و ناحيه مقعد است كه طي آن با استفاده از يك لوله انعطاف‌پذير و باريك داخل ركتوم را معاينه مي‌كنند. اين روش تشخيصي معمولا با بي حسي انجام مي‌شود اما ممكن است بيمار تا حدي درد و فشار را احساس كند. بيهوشي تنها با خواست بيمار انجام مي‌شود.

در چه مواقعي پروكتوسكوپي انجام مي‌شود؟

اگر فرد علائمي داشته باشد كه باعث شود پزشك به بيماري خاصي مشكوك شود، احتمال تجويز اين آزمايش براي تشخيص يا رد احتمال بيماري وجود دارد. پروكتوسكوپي معمولا براي بررسي بيماري‌هاي زير كاربرد دارد:

• تورم و التهاب ركتوم
• بررسي دلايل خونريزي مقعدي
• نمونه برداري از بافت روده يا مقعد
• تشخيص ديورتيكوليت
• بررسي بيماري بواسير يا هموروئيد داخلي
• پوليپ ها و سرطان مقعد و كولوركتال
• مشكلاتي مثل انسداد روده
• معاينه ناحيه مقعد بعد از جراحي
• بررسي علل ايجاد پرولاپس

كارهايي كه قبل از پروكتوسكوپي لازم است انجام شود

آمادگي قبل از ركتوسكوپي بسيار در نتيجه آزمايش تاثيرگذار است، به همين دليل بايد حتما به اين موارد عمل كنيد:

• در صورتي كه به بيماري خاصي مبتلا هستيد، پزشك خود را در جريان بگذاريد
• همچنين پزشكتان را از داروهايي كه مصرف ميكنيد مطلع كنيد
• يك شب قبل از انجام اين آزمايش از خوردن حبوبات، لبنيات و سبزيجات خودداري كنيد
• همچنين از مصرف نوشيدني هاي كافئين دار و الكلي قبل از آزمايش خودداري كنيد
• تا حد ممكن از غذاهاي ملين استفاده كنيد تا دچار يبوست نشويد

مراحل انجام اين آزمايش

در ابتدا پزشك با انگشت ناحيه مقعد را بررسي مي كند تا وجود هرگونه ضايعه را تشخيص دهد. سپس با استفاده از بي حسي موضعي لوله پروكتوسكوپ كه در انتهاي آن يك دوربين متصل است وارد مقعد مي‌شود و اين امكان را به پزشك مي دهد كه نواحي داخلي را به خوبي بررسي كند.

پروكتوسكوپ با دميدن هوا به داخل مقعد باعث مي شود داخل كانال ركتوم به خوبي قابل مشاهده باشد.
در صورت نياز ممكن است پزشك در حين انجام اين آزمايش، نمونه برداري هم انجام دهد كه به آن بيوپسي مي‌گويند.
معمولا احساس نياز به تخليه روده طي اين آزمايش احساس مي شود و اين امري طبيعي است.
حداكثر زمان لازم براي پروكتوسكوپي 10 دقيقه است و دوران نقاهت اين روش هم بين يك تا دو روز است.

آيا عمل جراحي فيستول تنها راه درمان اين بيماري است؟ مي‌دانيم كه اين بيماري در واقع ايجاد نوعي حفره يا مجراي غير طبيعي بين دو عضو از بدن مي‌باشد. اين عارضه بيشتر در ناحيه مقعد و ركتوم شايع است. وقتي بين قسمت انتهايي روده (ركتوم) و ديواره مقعد اتصال ايجاد مي‌شود، فرد به فيستول مقعدي مبتلا شده است.

مشاهده التهاب و تورم در اطراف مقعد، احساس درد، خارش و خونريزي مقعدي از علائم فيستول است كه بيمار ممكن است آنها تجربه كند. مشاهده عكس فيستول مقعدي مي‌تواند به شما كمك كند كه علائم اين عارضه را بهتر بشناسيد. اما براي تشخيص قطعي بيماري بايد به پزشك مراجعه كنيد تا معاينات باليني انجام شود.

فيستول با عفونت همراه است و گاها بيماران شاهد ترشح چرك هستند، بنابراين استفاده از دارو و روش‌هاي خانگي تأثير چنداني در درمان فيستول نخواهد داشت. راهي كه معمولا براي از بين بردن عفونت و مجراي ايجاد شده در اين بيماري توسط پزشك پيشنهاد مي‌شود، عمل فيستول است.

گزينه‌هاي مختلفي در درمان پزشكي اين بيماري وجود دارد كه شامل روش ليزر يا جراحي به روش هاي قديمي است. با در نظر گرفتن شرايط بيمار و هزينه عمل يك گزينه به عنوان درمان قطعي بيماري انتخاب مي‌شود. در ادامه اين مقاله روش‌هاي جراحي فيستول را يك به يك بررسي خواهيم كرد:

بر اساس تحقيقات انجام شده بيماري بواسير در زنان شايع تر از مردان است كه علت اين امر را مي‌توان تفاوت در آناتومي بدن زن و مرد دانست. مي‌دانيم كه بواسير يا هموروئيد به گشاد شدن و ايجاد تورم در رگ‌هاي داخلي و خارجي مقعد اطلاق مي‌شود. زنان به دليل تجربه هايي مثل بارداري و زايمان، داشتن رابطه مقعدي، تغييرات هورموني نزديك به عادت ماهانه و … بيشتر به اين عارضه مبتلا مي‌شوند.

علائم اين بيماري در هر فردي متفاوت است اما شايع ترين نشانه‌هاي هموروئيد در زنان شامل خونريزي از مقعد، احساس درد بعد از دفع مدفوع، بيرون زدگي، التهاب و تورم مي‌باشد. تنها حدود پنج درصد از عارضه‌هاي هموروئيدي بدون جراحي و با دارو درمان مي‌شوند.

در ادامه علل ايجاد اين عارضه در زنان را بررسي مي‌كنيم. اگر به دنبال بهترين روش‌هاي درمان بواسير هستيد به صفحه مربوطه مراجعه كنيد.

تغييرات هورموني

هورمون‌ها بر عملكرد اندام هاي مختلف بدن تاثيرگذارند و در دوره‌هاي متفاوت زندگي مثل زايمان، بارداري ،قبل از قاعدگي و يائسگي دچار تغييراتي مي‌شوند كه كاملا طبيعي است. 

تاثير تغييرات هورموني بر متابوليسم كلي بدن، ممكن است يكي از علل ايجاد بواسير در زنان باشد. ابتلا به يبوست گاهي بخاطر تغييرات هورموني قبل از قاعدگي اتفاق مي‌افتد و يبوست رابطه اي مستقيم با هموروئيد دارد. در حقيقت يبوست و سختي مدفوع فشار زيادي را به مقعد وارد مي‌كند و باعث ايجاد آسيب در رگ‌هاي ديواره مقعد و در نهايت بواسير يا هموروئيد مي‌شود.

رابطه مقعدي

برقراري رابطه جنسي از طريق مقعد، مشكلات زيادي براي بدن به همراه دارد. اين امر باعث ايجاد فشار بيش از اندازه در ديواره و عضلات اسفنكتر مقعد و در نهايت منجر به ايجاد آسيب‌هاي جدي مي‌شود.

اين آسيب در عضلات اسفنكتر حتي مي‌تواند باعث بروز بي اختياري در كنترل مدفوع شود. رابطه مقعدي در صورت تكرار يكي از عوامل اصلي ايجاد بواسير در زنان به شمار مي‌رود.

بارداري و زايمان

بي شك بسياري از زناني كه بارداري و زايمان را تجربه كرده اند، به بيماري بواسير يا هموروئيد مبتلا شده اند. تغييرات هورموني و همچنين افزايش وزن و فشار وارده در كانال مقعد مي‌تواند منجر به اين بيماري شود كه در صفحه بواسير در بارداري به طور كامل به آن پرداخته‌ايم.

بيماري بواسير (هموروئيد) نوعي بيماري مقعدي است كه ارتباط مستقيمي با نحوه و ميزان نشستن در طول روز دارد. اين بيماري گشاد شدن يا همان تورم سياهرگ ها در مقعد است كه علت اصلي آن تحت فشار قرار گرفتن اين سياهرگ‌ها است. هموروئيد كشنده نيست، اما علائم آزار دهنده آن مي‌تواند كيفيت زندگي فرد را دچار تحول نمايد.

خوشبختانه اين عارضه قابل پيشگيري و درمان است و با رعايت چند نكته ساده و اصلاح سبك زندگي به خصوص در زمينه تغذيه و نشستن صحيح مي‌توان اين بيماري را براي هميشه درمان نمود.

تاثير نشستن‌هاي طولاني مدت بر بواسير

نشستن به مدت طولاني و يا برعكس ايستادن طولاني مدت مي‌تواند زمينه را براي بروز بسياري از بيماري ها از جمله بيماري هاي نشيمنگاهي فراهم كند. اين روش زندگي مي‌تواند فشار قابل توجهي را به ناحيه نشيمنگاه فرد وارد كند. سياهرگ ها را تحت فشار قرار دهد، كه در نتيجه آن فرد دچار هموروئيد مي‌شود.

از آنجايي كه امروزه شرايط كار در اغلب شغل ها از جمله منشيگري، رانندگي، كارمندان و… ايجاب مي‌كند كه مدت طولاني از روز را بنشينيد، پس هيچ راه فراري در اين زمينه وجود ندارد. به اين دسته از افراد توصيه مي‌كنيم، حداقل هر يك ساعت يكبار از جاي خود بلند شده و قدم بزنند و يا در صورت امكان چند حركت ورزشي انجام دهند.

اصلاح نشستن روي توالت

نحوه نشستن صحيح در توالت تاثير بسزايي در بهبودي بواسير دارد، براي اين منظور هر مقدار زاويه بين ران ها و تنه كمتر باشد، عمل دفع راحت تر انجام مي‌گيرد. استفاده از توالت هاي ايراني اين زاويه را ايجاد مي كند و مناسب تر است. اما فشار بسيار زيادي را به زانوها وارد مي‌كند.

در مقابل نشستن روي توالت فرنگي فشار كمتري براي زانو ها دارد اما زاويه اي ۹۰ درجه ميان ران ها و تنه ايجاد مي‌كند كه اصلا مناسب نيست. به همين جهت توصيه مي‌شود، براي استفاده از اين نوع توالت ها حتما از زير پايي استفاده كنيد. تا روده ها در معرض فشار كمتري قرار گيرند.

در كنار اصلاح نشستن، رعايت نكاتي مثلا عدم تاخير در مراجعه به توالت و نيز پرهيز از وارد كردن فشار به مقعد براي دفع تاثير بسيار زيادي در پيشگيري و درمان اين بيماري دارند. همچنين در نظر داشته باشيد كه رعايت نكات بهداشتي در اين امر تاثيرگذار است، به طور مثال بهتر است استفاده از توالت فرنگي را تنها محدود به منزل خود كنيد.

اصلاح نشستن در محيط كار

همان طور كه در قسمت قبل هم توضيح داديم، كارمنداني كه براي مدت طولاني از روز را مي نشينند، بهتر است حداقل هر يك ساعت يكبار از جاي خود بلند شده و قدم بزنند.

نحوه نشستن و نيز استفاده از صندلي هايي با نشيمنگاه مناسب نيز تاثير بسزايي در اين امر دارد. اگر صندلي شما داراي اين مزيت نيست، براي كنترل اين فشار، استفاده از بالش هاي طبي پيشنهاد ميشود. اين بالشها در ناحيه ركتوم داراي فرورفتگي و معمولاً به شكل دونات هستند و فشار وارده بر ناحيه نشيمنگاه را كاهش مي دهند. استفاده از بالش ها براي نشستن بر روي هر سطح سختي كاربرد دارد.

علت ايجاد هموروئيد خارجي را مي‌توان حركات روده‌اي سخت، يبوست، زور زدن زياد هنگام دفع مدفوع، بلند كردن اجسام سنگين، چاقي، مصرف كم فيبر و… دانست كه منجر به ايجاد توده اي در زير پوست اطراف مقعد مي‌شود.

علائم و نشانه‌ها

اين عارضه مي‌تواند علائم آزاردهنده‌تري نسبت به هموروئيد داخلي ايجاد كند مثل:

• لمس توده در اطراف مقعد
• خارش و سوزش شديد
• خونريزي پس از هر بار دفع مدفوع (خون روشن در مدفوع)
• احساس ناراحتي هنگام نشستن
• احساس درد زياد

علت ايجاد درد و ناراحتي شديدتر در هموروئيد خارجي را مي‌توان حساسيت زياد پوست اطراف مقعد دانست. البته علائم اين بيماري مي‌توانند متغير باشند و گاهي تشديد شوند. گاهي هم اين نشانه‌ها مي‌توانند علتي به جز بواسير داشته باشند.

بنابراين توصيه مي‌شود كه در صورت مشاهده چنين مواردي با مراجعه به دكتر متخصص، هرچه سريع تر اقدامات درماني را آغاز كنيد.

اگر اين عارضه به موقع درمان نشود، ترومبوزه شده و مي‌تواند بسيار دردناك باشد. ترومبوزه در واقع تجمع لخته خون در هموروئيد خارجي است كه به دليل عدم حركت خون در عروق درگير ايجاد مي‌شود و مي‌تواند بسيار دردناك باشد.

پزشك متخصص با معاينه باليني و مشاهده برآمدگي ناشي از اين عارضه، بيماري شما را تشخيص مي‌دهد.

روش‌هاي درمان سريع و قطعي بواسير خارجي و داخلي

براي درمان سريع و خلاص شدن از اين بيماري بايد طبق تشخيص پزشك يكي از روش‌هاي درماني انجام شود. بعد از بررسي ميزان پيشرفت بيماري و نوع و درجه آن توسط دكتر هموروئيد معمولا يكي از روش‌هاي زير براي برطرف كردن اين عارضه پيشنهاد مي‌شود:

ليزر

يكي از روش‌هاي قطعي براي درمان سريع بواسير خارجي بدون جراحي، استفاده از ليزر است. اين روش كه در زماني كوتاه و در كلينيك انجام مي شود، بسيار رضايت بخش بوده و عوارض عمل سنتي را به دنبال ندارد. همچنين در روش درمان هموروئيد با ليزر بيمار درد و خونريزي را احساس نخواهد كرد و نيازي به بيهوشي و بستري در كلينيك نيست. با مشاهده فيلم ليزر بواسير مي‌توانيد با نحوه انجام اين روش آشنا شويد.

رابربند

يكي ديگر از روش‌هاي درمان اين عارضه، قطع جريان خونرساني به زائده هموروئيد است كه به آن رابربند گفته مي‌شود. در اين روش يك حلقه لاستيكي به دور هموروئيد انداخته مي‌شود و بعد از گذشت حدوداٌ يك هفته زائده بواسيري سياه شده و مي‌افتد كه معمولا همراه با درد زيادي است. البته از رابربند نمي‌توان به عنوان درمان قطعي بواسير خارجي استفاده كرد.

اسكلروتراپي

يكي از روش‌هاي قديمي براي درمان سريع بواسير يا هموروئيد است كه باعث كاهش سريع التهاب اين بيماري مي‌شود. اسكلروتراپي تزريق نوعي ماده مخصوص در رگ‌هاي خوني بواسير است كه منجر به كوچك شدن و بهبود تورم آنها مي شود. اين روش بصورت سرپايي انجام مي شود و انجام آن درد و ناراحتي به دنبال ندارد.

درمان سريع بواسير خارجي بدون جراحي

روش‌هايي كه در مراحل اوليه و قبل از شديد شدن علائم بيماري توسط دكتر شما پيشنهاد مي‌شود معمولا شامل درمان خانگي، دارويي و سنتي مي‌باشد كه نمي‌توان آن‌ها را به عنوان درمان قطعي بواسير خارجي يا داخلي در نظر گرفت كه در ادامه آنها را بررسي خواهيم كرد.

اما يكي از مهم‌ترين نكات، مراجعه به يك دكتر با تجربه براي درمان اين عارضه به بهترين روش است. براي اين منظور مي‌توانيد به كلينيك پايتخت كه يكي از قديمي‌ترين مراكز ليزر درماني بيماري‌هاي نشيمنگاه و داراي كادر پزشكي كاملا حرفه ايست مراجعه كنيد.